قرآن در بیانات رهبری

مقام معظم رهبری:

من فقط این توصیه را بکنم: گاهی اوقات حقیقتاً ـ نه زبانی ـ از دل، شما را تمجید و تحسین میکنیم، معنای این تحسین، این نیست که شما بهتر از اینکه هستید، نمیتوانید بشوید. ترس بنده همه اش از این است که شما خیال کنید اینجایی که رسیده اید، این پله آخر است؛ این پله آخر نیست. نباید توقف بکنید؛ باید به جلو حرکت کنید؛ باید پیش بروید و روزبه روز بهتر بخوانید و بهتر بشوید که این ممکن است. البته این به ترتیباتی از لحاظ تعلیم و کانونهای قرآنی احتیاج دارد و این دوستانی که دست اندرکار این مسائل هستند، بایستی مقدمات را فراهم کنند و صدا و سیما هم بایستی کمک بکند.

مقام معظم رهبری:

من فقط این توصیه را بکنم: گاهی اوقات حقیقتاً ـ نه زبانی ـ از دل، شما را تمجید و تحسین میکنیم، معنای این تحسین، این نیست که شما بهتر از اینکه هستید، نمیتوانید بشوید. ترس بنده همه اش از این است که شما خیال کنید اینجایی که رسیده اید، این پله آخر است؛ این پله آخر نیست. نباید توقف بکنید؛ باید به جلو حرکت کنید؛ باید پیش بروید و روزبه روز بهتر بخوانید و بهتر بشوید که این ممکن است. البته این به ترتیباتی از لحاظ تعلیم و کانونهای قرآنی احتیاج دارد و این دوستانی که دست اندرکار این مسائل هستند، بایستی مقدمات را فراهم کنند و صدا و سیما هم بایستی کمک بکند.

ترویج فرهنگ قرآنی در کلام رهبری

راه‏های ترویج توسعه فرهنگ قرآن کریم
مهمترین راه‏های ترویج توسعه فرهنگ و معارف نورانی قرآن کریم عبارتند از:
- استفاده از نماد منبر؛استفاده از مطبوعات؛ تشکل‏یابی جامعه قاریان-حافظان.
- گسترش ترجمه‏ی صحیح از قرآن؛احترام‏ قهرمانان قرآنی؛مهندسی رفتار قرآنی.
- جهت‏گیری مطلوب سازمان اوقاف-امور خیریه؛گسترش مسابقات قرآنی.
- محور قرار دادن معارف-هدایت قرآنی در مباحث-تحقیقات علمی.

استفاده از نماد منبر:
دأب فکر من این است که می‏خواهیم در جامعه‏ ما کاری بشود که برای قراء قرآن منبر بگذاریم و همچنان که الان وعاظ منبر می‏روند،قاریان قرآن‏ هم منبر بروند-مثلا نیم ساعت قرآن بخوانند و مردم آن زلال کلام الهی را مستقیم از او بشنوند... (۱)
شما[قاریان‏]باید بتوانید در یک مجلس بالای‏ منبر بروید-آیات قرآن را بخوانید-مردم با شنیدن این آیات اشک بریزند.ما این را می‏خواهیم.اگر شما می‏خواهید این کار را بکنید باید بتوانید با صوت(قرآنی)مجلس را جذب‏ کنید.این آداب-فنونی دارد.(۲)

استفاده از مطبوعات:
اگر شما این(مجلات)را منتشر کنید،از جهت‏ این که جبران عقب ماندگی را تا حدودی‏ می‏کند،خوب است-از جهت دیگر هم کار مناسبی است که جوان‏های ما با معارف و هدایت‏های قرآن کریم-لطایف آیات آن،یک‏ مقدار عمیق‏تر آشنا بشوند که این هم بسیار سودمند-لازم است.از جمله چیزهایی که به نظر من در چنین(مجلات)باید وجود داشته باشد، برداشت‏های شیوایی است که انسان‏های با ذوق‏ مأنوس با قرآن از تعبیرات قرآنی پیدا می‏کنند. چون اگر کسی با ذوق هم باشد،ولی مأنوس با قرآن نباشد،این برداشت‏ها را پیدا نخواهد کرد، همان طور که اگر انس هم داشته باشد امّا دارای‏ ذوق-قریحه‏ی جامع الاطرافی،از لحاظ زبان و از لحاظ معارف نباشد،باز هم این برداشت‏ها را پیدا نخواهد کرد،به نظر من بایستی این‏ برداشت‏ها را هر جا دیدید،جمع کنید-در این‏ (مجلات)بگنجانید،که جوان‏ها استفاده‏ کنند.(۳)

تشکل‏یابی جامعه‏ی قاریان، حافظان‏ :
اگر بخواهیم همه مردم در سطح متوسط قرار بگیرند،باید تعدادی در سطح عالی...داشته‏ باشیم.خاصیت بهترین‏ها این است که متوسطین‏ را به طرف خودشان می‏کشند-به جلو می‏برند به‏ همین دلیل است که قاریان قرآن-خوش خوانان‏ و حافظان-متبحران در قرآن،باید روز به روز بیشتر-بهتر شوند،هم کمیت‏شان زیاد شود-هم‏ کیفیت آنها بهتر شود.(۴)

انس با قرآن در بیانات مقام معظم رهبری

رهبر معظم انقلاب درباره انس با قرآن میفرماید:
در این فـضای آلوده مـادیات، شایسته است در دریای بی کـران معنویت قـرآن کریم شنا کرد، تا از پلیدیهای دنیا پاک شد و این، جز با انس مدام با این کتاب آسمانی ممکن نیست.
♦تلاوت، مقدمه انس با قرآن
قرآن، کلام پروردگار مهربان است. خواندن و نگاه به آیات آن، زنگار را از دل می‌زداید و انسان با تلاوت هر آیه، پلهای از نردبان معنویت را طی می‌کند. این تـلاوت، خود زمینه انس را فراهم میآورد. مقام معظم رهبری مدّظله در این باره میفرماید:
من بارها گفته‏ام، باز هم مى‏ گویم: ما تلاوت برجسته قرآن را در این کشور دنبال مى ‏کنیم، براى این‏که اُنس با قرآن و تلاوت قرآن در بین مردم عمومیت پیدا کند. عزیزان من! باید با قرآن اُنس پیدا کنید.1
♦صوت زیبا، زیور قرآن‏
تلاوت اگر زیبا باشد، در اعماق وجود انسان بیشتر نفوذ می کند. در روایت، صوت خوش زیور قرآن معرفی شده است. امام صادق (علیه السلام) از پیامبراکرم (صلی الله علیه و آله و سلم)نقل میکند که فرمود:
لِکلِّ شى‏ءٍ حِلیةٌ وحِلیةُ القرآنِ الصَّوتُ الحَسَنُ؛2
هر چیزى زیورى دارد و زیور قرآن، صداى خوش است.
مقام معظم رهبری مدّظله درباره تلاوت زیبا می‌فرماید:
البته تلاوت قرآن با صداى خوش، کار بسیار خوبى است. روایت دارد که امام سجاد (علیه السلام) - هم درباره امام سجاد (علیه السلام) دارد و هم درباره امام باقر (علیه السلام) - وقتى تلاوت مىکردند، کسانى که از نزدیک محل تلاوت ایشان مىگذشتند، زانوهایشان مىلرزید و سست مىشد و نمىتوانستند حرکت کنند. مىایستادند تلاوت قرآن را گوش مىکردند و وقتى حظّ خودشان را مىبردند، به راهشان ادامه مىدادند. تلاوت قرآن با صوت خوش و با آداب که شیوه خاصى دارد، موسیقى خاصى دارد، روش خاصى دارد، امور لازمى است. اینها انسان را نزدیک مىکند؛ اما کافى نیست. اگر بخواهیم تشبیه کنیم، اینطور مىگوییم: قرآن را به صورت بناى مُعْظمى، داراى سالنها و حجرهها و زوایاى گوناگون و اعماق فراوان در نظر بگیرید. این عمارت وسیع و عظیم، سردر و مدخلى دارد. اگر آن مدخل را زیبا ساختیم، مردم براى ورود در آن عمارت، تشویق مىشوند. مدخلِ آن بناى رفیع، همین تلاوتهاى زیبایى است که اینجا خواندند. کاشیکارى دَمِ در، این تلاوت است. حال وارد شوید. این کاشیکارى، بسیار لازم است. این زیباسازىِ تلاوت، امر لازمى است.3

دیدگاه رهبری : قرآن پژوهی ، ضرورت جهان امروز

قرآن ، معجزه بزرگ و جاوید حضرت محمد (ص) پیامبر اسلام و منشور هدایت بشر به سوی سعادت و بهروزی است .
به همین دلیل ، این کتاب آسمانی نزد مسلمانان از اهمیت و جایگاه ویژه ای برخوردار است . پیروان آئین اسلام ، قرآن را می خوانند و می کوشند رهنمودهای متعالی آن را در زندگی خود بکار گیرند . رسول گرامی اسلام و دیگر بزرگان دین ، درمورد اهمیت قرآن و ضرورت بهره گیری از آموزه های آن ، نکات زیادی را مطرح کرده اند . حضرت محمد (ص ) می فرماید : " کتاب خدا ( قرآن ) ، صادق ترین گفتار و رساترین موعظه و بهترین داستانها است . " امروزه لزوم عمل به تعالیم راهگشای قرآن ، بیش از هر زمان دیگر احساس می شود . اما قبل از هرچیز ، باید قرآن را شناخت و در آن تدبر و تفکر کرد .
آیت ا... خامنه ای رهبر انقلاب اسلامی ، از شخصیتهای اسلامی است که با قرآن مانوس است و بر علوم مختلف قرآنی تسلط دارد . ایشان در مناسبتهای مختلف ، رهنمودهای ارزشمندی را درخصوص نشر و گسترش معارف قرآنی ارائه داده است . چندی پیش جمعی از بانوان قرآن پژوه ایرانی به حضور رهبر معظم انقلاب رسیدند . این دیدار فرصتی فراهم کرد تا ایشان نکاتی را درباره تحقیق و پژوهش در قرآن ، یادآور شود .
رهبر انقلاب اسلامی قبل از هرچیز ، حضور زنان ایرانی در عرصه های مختلف پژوهشی بویژه قرآن پژوهی را مبارک خواند و فرمود : " بانوان کشور ما در همه عرصه های علمی حضور دارند ، آن هم حضور فعال و تحسین برانگیز و بخصوص حضور در فعالیتهای قرآنی ، که بسیار ارزشمند است . "
آیت ا... خامنه ای همواره تاکید می کند که برای انجام هرگونه فعالیت قرآنی ، باید با این کتاب حیات بخش ، مانوس شد. ایشان می فرماید : " انس با قرآن ، نعمت بزرگی است و هرکس از این نعمت برخوردار باشد ، بسیاری از نعمتهای معنوی نصیبش می شود که دیگران از آن محرومند . "

آسیب شناسی قرآن کریم در بیانات رهبری

سخنان مقام معظم رهبری

انسان هر سالی که می شنود این تلاوت ها را، خوب احساس می کند که کاروان تلاوت قرآن و آهنگ های قرآنی، از آن چه که در گذشته بوده، جلوتر آمده است و اگر مقایسه کنیم، با دوران های قبل - پیش از انقلاب - از صفر بلکه زیر صفر، بحمدالله به درجات عالی دست پیدا کرده و خیلی مایه ی خوشوقتی ماست.
دو سه اشکال در این جا وجود دارد که این ها را عرض می کنیم :
یک اشکال این است که ما خیال کنیم تلاوت قرآن و انس با قرآن و رواج قرآن یعنی فقط همین. این اشکال بزرگی است و مبادا ما دچار این بدفهمی و کج فهمی بشویم. بنده به این تلاوت ها خیلی اعتقاد دارم. قبل ها در بعضی از همین جلسات، علت این اعتقاد را هم عرض کردیم که دیگر تکرار نمی خواهم بکنم. و خوانندگان خوبمان و تلاوتگران مسلط و استاد و وارد را حقیقتاً ارجمند می دانم لیکن همه ی این ها مقدمه است؛ مقدمه برای حاکمیت فضای فرهنگی قرآن در ذهن جامعه ی ما . یعنی شما جوان مسلمان، مرد و زن مسلمان،کودکان مسلمان باید با قرآن انس پیدا کنید. قرآن را به معنای حقیقی مخاطب قرار گرفتن در مقابل خدا، بخوانید و در آن تدبر کنید و از آن بیاموزید. مرحله ی بعدش هم عمل است، اما من مرحله ی قبل از عمل را عرض می کنم: آموختن قرآن، فهم معارف قرآن، تدبر در آیات قرآن و کلمات قرآنی.
این کلماتی که شما ملاحظه می کنید، همان چیزهایی است که خداوند متعال به عنوان آخرین ذخیره ی معنوی وحی الهی به بشریت عطا کرده است. همین هاست که باید بشر را تا ابدالآباد، تا انتهای این عالم، به راه های سعادت و فلاح و رستگاری هدایت کند؛ پر از معارف است این ها؛ این ها را باید فهمید.

توصیه‌های رهبری درباره قرآن

سرفصل مطالبات
مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) می‌فرمایند: ضرورت فهم مفاهیم، ترجمه کلمه به کلمه برای ناآشناها به زبان عربی و تدبر (اندیشیدن در مفاهیم)، تدبر و حتی اگر لازم شد رجوع به تفاسیر، مهمتر از تمام کردن سوره‌هاست، توجه به ترجمه در هنگام قرائت ایجاد فرصت تدبر می‌کند.
این متن بر اساس مجموعه رهنمودهای مقام معظم رهبری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای (مدظله‌العالی) در کتاب «قرآن کتاب زندگی و آیه‌ها (تجلی قرآن و حدیث در بیانات مقام معظم رهبری)» است که در مورد قرآن و رجوع به آن فراهم شده است.
این متن پس از خلاصه کردن جملات کلیدی هر حوزه در قالب سرفصل‌های کلی تنظیم شده است. کلمات یا برگرفته مستقیم از سخنان معظم له یا تخلیص آن است. در دو جا به خاطر تأکیدات خیلی صریح معظم له در مورد حفظ و عمل به قرآن تاریخ و متن دقیق ذکر شده است.
انس با قرآن
1- انس با قرآن موجب بی‌ اثر شدن شبهات بر جوان‌ها می‌شود.
2- ضرورت انس با نماز، مسجد، عبادت، جلسات دینی و جلسات قرآنی برای همه مخصوصا جوانان
حفظ قرآن
1- ضرورت حفظ، انس و تدبر در قرآن برای جوان‌ها؛ در سنین جوانی این کار لازم است(27/12/70)
2ـ ضرورت امتیاز قائل شدن برای حفظ قرآن (جائزه و تشویق مادی حتی امتیاز نمره‌ای در دبستان و دبیرستان، درجه و فرماندهی در سربازی و نیروهای مسلح و معافیت سربازی برای حفاظ در شرایط فراگیر شدن حفظ، در درجه بعد نغمه و.... )
3ـ واداشتن کودکان به حفظ بدون اجبار
4ـ حفظ قرآن یا بخشی از آن در حوزه
تلاوت قرآن
1- توجه به ترجمه در هنگام قرائت ایجاد فرصت تدبر می‌کند.
2- ضرورت یادگرفتن آداب تلاوت مجلسی برای تعداد معتنابه (حداقل 3 میلیون از 60 میلیون) و داشتن تلاوت‌گران زیاد
3-رساندن جایگاه تلاوت مجلسی به صورتی که منبر بگذارند صرفا برای تلاوت و مردم با شنیدن ان تزکیه شوند، مبنر مقدمه تلاوت است.
4-توجه به قطع، وصل، تجوید، عدم مکث‌های بیجا، عدم خواندن قرآن در دستگاه‌های موسیقی فارسی
5-ضرورت علم به قرائت های مختلف و نوافل قرائت برای تعداد معتنابه
6-پی‌‌گیری غیرحرفه‌ای تلاوت در کنار شغل‌های دیگر ضمن عدم مخالفت با وجود تالی حرفه‌ای
7-ضرورت تلاوت براساس معنی و ترجمه، ضرورت تفاوت گذاشتن براساس معانی و متعلق آیات برای نوع خواندن، رجوع به تفسیر علاوه بر ترجمه در آیاتی که قرائت می‌شود برای قراء

رهنمود های مقام معظم رهبری پیرامون قرآن کریم

1. در مراتب وصول به دریای ژرف معنویت قرآن، تجوید و ترتیل پایه‌ای اصلی و پلکانی اولی می‌باشد قرآن را باید آموخت، خواند و عمل کرد و خواندن آن نیز باید موزون با طبیعت لطیف آن دلنشین و صحیح به گونه‌ای باشد که گویا از زبان روح الامین قرائت می‌شود. در این رابطه است که تلاش‌هایی که شما قراء و حفاظ محترم در فراگیری و یاددهی و حفظ و آموزش قرآن می‌کنید همچنین کوشش‌هایی که در جهت تشویق و تقدیر از مقام والای شما به عمل می‌آید همگی در پیشگاه خدای تعالی از جایگاهی بلند و اجری وافر برخوردارند و من اکنون با استفاده از این محفل قرآنی شریف که به ذکر و تلاوت قرآن و به حضور تالیان و قاریان و حفاظ و مقریان مفتخر است به همه ملت‌های اسلامی و به همه پیروان قرآن اعلام می‌کنم که کلید بهشت آزادی روی آوردن به قرآن و بازگرداندن آن به فضای زندگی است. از قرآن دستور بگیرید. وضع جامعه‌ی خود و تکلیفی را که در مواجهه با این وضع بر عهده‌ی شماست در قرآن بیابید، به آن عمل کنید تا قرآن نیز کلید آن بهشت دلنشین را به شما عطا کند.
(12 فروردین 1362)

وابستگی آینده این ملت، انقلاب و جهان به قرآن

رهبر معظم انقلاب:
آینده این ملت، انقلاب و جهان به قرآن وابسته است.
استمرار انقلاب اسلامى به دلیل رسوخ و نفوذ عمیقى است که قرآن در میان جامعه ‏ى ما دارد.
اگر بخواهید قرآن در خانه‏ ها، بین بچه‏ ها، بین بزرگها، بین زن و مردها رواج پیدا کند، بایستى قهرمانان قرآنى را احترام کنید. این است که ما به اینها احترام مى‏کنیم. اینها حامل قرآنند، اینها عزیزند. زبان اینها عزیز است، لبها و دلهاى اینها عزیز است؛ چون با قرآن مأنوس است. جان ما به قربان قرآن!
امروز شعار دنیاى اسلام باید بازگشت به قرآن و عمل به آن باشد.
اندیشه کردن در قرآن کلید نجات انسان و تقرب به خداست.
بچه‏ هایتان را قرآنى کنید؛ همچنان که هستند. شما جوانان عزیز که دلهاى پاک و نورانیتان با قرآن، آشناست، این را قدر بدانید. آن کسانى که این توفیق را پیدا کرده‏اند که قرآن را حفظ کنند، آن محفوظ خودشان را قدر بدانند؛ خیلى قیمت دارد، خیلى عزیز است. آن وقت با قدر دانستن، آن حرکت ادامه پیدا خواهد کرد و راه به سمت نور سرچشمه‏ ى قرآن، دیگر تمام نخواهد شد. آن وقت امت اسلامى به برکت قرآن، خواهد توانست در جاى خودش قرار بگیرد.
پیروزى انقلاب اسلامى، قرآن را به ما باز گرداند و راه قرآن را به روى ما باز کرد.
ترجمه‏ ى شعرى قرآن اصلاً کار موفقى نیست.
ترجمه‏ ى قرآن باید رواج پیدا کند.
جامعه‏ ى اسلامى با نزدیک شدن به فهم قرآن رشد میکند و استحکام می‏یابد.
جامعه‏ ى اسلامى با نزدیک شدن به قرآن استقلال پیدا می‏کند.
چیزى که به ما ایمان لایزال مى‏دهد و دل و پاى ما را محکم می‏سازد قرآن است.

حفظ قرآن را ترویج کنید.

حفظ قرآن، فهمیدن مفاهیم و ترجمه‏ى کلمه کلمه‏ى قرآن، براى کسانى که به زبان عربى آشنایى ندارند، لازم است. وقتى که کلمات قرآن را فهمیدید، آن وقت تدبر لازم است. حتى آن کسى که الفاظ عربى را هم خوب بلد است، اگر تدبر نکند، بهره‏ى کمى از قرآن خواهد برد.
در قرآن، تدبّر لازم است - تدبر، یعنى اندیشیدن در مفاهیم قرآنى - این سخن عمیقى است، این سخن بزرگى است؛ باید در آن تدبر کرد.
شما براى این درس قرآن، اهمیت ویژه قایل بشوید، تا این نوجوان به قرآن گرایش پیدا کند؛ بخصوص در سن کودکى باید قرآن را حفظ کنند، باید قرآن در سینه‏ها باشد، تا در دلها نفوذ کند، تا در محیط جامعه تحقق پیدا کند.

احتیاج جوانها به حفظ قرآن

مقام معظم رهبری:

قرای حالا را با قرای بیست سال قبلمان مقایسه کنیم که این حرکت قرآنی در کشور ما تازه و آرام آرام شروع شده بود، بعضیها خوب هم میخواندند، صداها خوب بود و شیوه های قرای معروف را هم یاد گرفته بودند و میخواندند؛ اما دلنشین نبود؛ چرا؟ چون از معانی و مفاهیم آیت هیچ سر در نمیآوردند؛ اما امروز آن طور نیست؛ امروز وقتی جوانهای ما آیاتی را میخوانند، کیفیتِ خواندنشان، حکایت از این میکند که اینها معنای آیه را می فهمند و به مفهوم آیه توجه دارند. پس اول باید خوب بخوانید، تلاوت را خوب، زیبا و جامع و صحیح بخوانید. دوم، معانی و مفاهیم قرآنی را بفهمید، و سوم، قرآن را حفظ کنید.حفظ قرآن خیلی مهم است. شما جوانها به این احتیاج دارید و میتوانید.

عمل به قرآن ره آورد تلاوت

مقام معظم رهبری:
من همین جا تذکر بدهم که اگر ما معتقدیم ـ که معتقدیم ـ عمل به قرآن، اساس و محور احیای قرآن است و مسئله به تلاوت و خواندن و اینها ختم نمیشود، معتقدیم باید به قرآن عمل و جامعه و فکرمان را قرآنی کنیم، باید قرآن را باور کنیم و وعده قرآن را وعده صدق و حق بدانیم، همین طور که خود قرآن میفرماید: «و تمّت کلمة ربّک صدقاً و عدلاً لامبدّل لکلماته»، همچنان که باید تعاملمان با شخص خودمان، با افراد خانواده و محیط کار و اجتماعمان، با مسلمانان کشورهای دیگر، با قدرتها، با ملتها، همه اینها باید با نَفَس و روح قرآنی تنظیم بشود، اینها همه اش درست است و به آن اعتقاد داریم، اما اینها به این معنا نیست که ما تلاوت قرآن را دست کم بگیریم. من میخواهم به شما «قرآنی»ها ـ که اهل تلاوت، اهل تجوید و اهل لحن و آهنگ و صوت و خواندن قرآنید ـ این را تأکید کنم: گاهی شنیده میشود که بعضی میگویند: به قرآن باید عمل کرد؛ این حرف درستی است؛ اما مقصودشان این است که تلاوت قرآن و آرایه های قرآنی را دست کم بگیرند! من با این مخالفم. تلاوت قرآن هم جزء یک مجموعه و منظومه ای است که اینها همه به هم متصل است؛ این هم بایستی مورد توجه قرار بگیرد و گرامی داشته شود. هم باید تلاوت بکنید و هم باید معانی قرآن را بفهمید؛ اگر معنای قرآن را فهمیدید، میتوانید بهتر تلاوت کنید.